İşverenin Haksız Feshi Sonucu İşçinin İşe İade Talebi

1.     Genel Çerçeve

4857 sayılı İş Kanununun 18 ila 21'inci maddeleri, iş güvencesi hükümlerini düzenlemekte olup, işveren tarafından yapılan fesihlerin geçerliliği ve işçinin işe iade hakkı bu hükümler uyarınca değerlendirilir. İşe iade davası, geçerli sebebe dayanmayan fesihlerin denetlenmesi ve işçinin işine geri dönmesinin sağlanması amacıyla öngörülmüş bir hukuki yoldur.

2.    İş Güvencesinden Yararlanma Şartları

İşçinin işe iade davası açabilmesi için İş Kanunu 18'inci maddesi uyarınca aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir;

• İşyerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalı,

• İşçinin, aynı işverene ait işyerinde en az 6 aylık kıdemi bulunmalı,

  (Yer altı işlerinde çalışan işçiler için bu kıdem şartı aranmamaktadır)

• İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalı,

• İşveren feshi, geçerli bir sebebe dayandırmamış olmalıdır.

3.    Fesihte Geçerli Sebep

Geçerli sebep, işçinin yetersizliğine, davranışlarına veya işyerinin işletmesel gereklerine dayanabilir. Ancak; sendikal neden, ırk, cinsiyet, hamilelik, izin kullanımı gibi ayrımcılık teşkil eden sebepler feshi geçersiz kılacaktır. (İşK m.18/3, m.5).

İşveren, işçiye yönelteceği fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve bu bildirimde fesih nedenini açık ve kesin biçimde belirtmek zorundadır.

Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Ancak işçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ederse, bu iddiasını ispatla yükümlü olacaktır.

4.   Dava Açma Süresi

İşçi, fesih bildiriminin kendisine tebliğinden itibaren 1 ay içinde işe iade talebi ile zorunlu arabuluculuk kanun yoluna başvuru yapmak ve işe iade davası sürecini başlatmak zorundadır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması halinde ise işçi, 2 hafta içerisinde işe iade talebi ile iş mahkemeleri nezdinde dava açabilir.

İşçi tarafından arabuluculuğa başvuru yapılmaksızın dava açılması durumunda mahkemece dava usulden reddedilecektir.

5.   Geçersiz Feshin İşveren Bakımından Sonuçları

Mahkeme, fesih sebebinin geçerli olup olmadığını ivedilikle inceler. Dava konusu feshin geçersiz olduğu tespit edilirse işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.

İşçi ise, kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur. 

İşe başlatmama hâlinde ise işveren tarafından işçiye en az 4, en çok 8 aylık ücret tutarında tazminat ödenir. Ayrıca, karar kesinleşinceye kadar geçen süre için en çok 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti işçiye ödenmek zorundadır.