Terk Nedeniyle Boşanma (TMK m.164)

1. Terk Kavramı ve Hukuki Niteliği

---

“Terk” 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 164. Maddesinde özel boşanma sebebi olarak düzenlenmiştir. Terk sebebine dayalı boşanma davaları, gerek şekli gerekse maddi koşullar bakımından oldukça teknik nitelikte olup, sürecin eksiksiz ve mevzuata uygun yürütülmesi önem arz etmektedir.

2. Boşanma Davalarında Terk Olgusunun Kabulü ve Şartları

---

Türk Medeni Kanunu m. 164/1:

“Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.”

Bu noktada öncelikle ve önemle belirtmemiz gerekir ki; eşlerden diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılacaktır. Bu noktada terkin kimin tarafından yapıldığının tespiti de, terke dayalı boşanma davasında önem taşımaktadır.

Bu hüküm uyarınca terk olgusunun boşanma sebebi teşkil edebilmesi için şekli ve maddi şartların tümünün birlikte gerçekleşmesi gerekir:

• Gerçekleşen ayrılığın kesintisiz olarak en az altı ay devam etmesi,

• Terk eden eşe mahkeme yahut noter aracılığıyla gönderilmiş usulüne uygun ihtar ve bu ihtarın sonuçsuz kalmış olması,

• Terkin haklı bir sebep nedeniyle gerçekleşmemiş olması,

• Terk edenin kusurlu olması.

  
  

3. Terke Dayalı Boşanma Davasında Uyulması Gereken Süreler ve İhtar Koşulu

---

Mevzuatımızda terke dayalı boşanma davası açabilmek için mahkeme yahut noter aracılığı ile terk eden eşin ortak konuta dönmesi için ihtarname gönderilmesinin, dava açmak için ön koşul olduğunu yukarıda belirtmiştik. Bunun yanında, ilgili ihtarnamenin terk eden eşe ulaştığı tarihten itibaren kanun koyucu tarafından belirli süreler ön görülmüştür.

TMK 164/2: “Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilân yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.”

Bu düzenlemeden anlaşılması gereken ise özetle; yukarıda bahsettiğimiz 6 aylık kesintisiz ayrılığın dördüncü ayı dolduktan sonra karşı tarafa ihtar çekilmesi, ihtarnamede ortak konuta iki ay içerisinde dönmesi gerektiğinin yazılması ve bu ihtar üzerine karşı tarafın iki ay içerisinde ortak konuta geri dönmemesi durumunda dava açılabileceğidir.

Ek olarak belirtilmelidir ki karşı tarafa gönderilecek ihtarnamenin samimi olması gerekmektedir. Yargıtay’ın bu hususta önüne gelen somut olayın gerekliliklerine göre ihtarın samimi olup olmadığının belirlenmesi kriterleri farklılık arz etse de bu kriterlerinden kısaca şu şekilde bahsetmek de mümkündür;

• Ortak konutun evlilik birliğinin devamı için asgari şartları – temel ev eşyaları, temel ihtiyaçları karşılar nitelikte olması vb. – taşıması,

• Karşı tarafa gerektiği takdirde ortak konuta geri dönebilmesi için hakkaniyete uygun bir harcırah bedelinin gönderilmesi,

• Gerektiği takdirde ortak konutun anahtarının nerede olduğu ve ortak konuta nasıl dönebileceğinin ihtarnamede belirtilmesi gerekmektedir.

  
  

4. Değerlendirme

---

Terk sebebine dayalı boşanma davaları, şekli koşulların sıkı şekilde düzenlenmiş olması sebebiyle teknik nitelikte davalardır. Sürelerin doğru hesaplanmaması, ihtarın usulüne uygun tebliğ edilmemesi veya haklı sebebin göz ardı edilmesi, açılan davanın reddi ile neticelenmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle, uygulamada hukuki yardım alınmadan açılan davalarda sıkça, boşanma davasının esası incelenmeksizin usulden ret kararları verilebilmektedir.

5. Sonuç

---

TMK m. 164 kapsamında düzenlenen terk sebebiyle boşanma kurumu, hem eşlerin kusur durumunu hem de belirli şekli koşulları birlikte değerlendiren karmaşık bir yapıya sahiptir. Yargıtay içtihatları, bu konuda yerleşik ve detaylı yorumlar sunarak uygulamaya yön vermektedir.

Bu nedenle, terk sebebine dayalı boşanma davalarında, sürelerin titizlikle takip edilmesi, ihtarın usulüne uygun olarak yapılması ve somut olayın özelliklerinin hukuka uygun şekilde tespit edilmesi büyük önem arz etmektedir.